Suç ve psikoloji ikilisine hasret kalanlar kemerlerini bağlasın! Bol travmalı ve gizemli Prodigal Son dizisi psikolojik bir inceleme eşliğinde sizlerle… 23 Eylül 2019’da pilot bölümü yayınlanan ve büyük ilgi uyandırıp beğeni toplayan; kimileri tarafından da “türünün en iyilerinin vasat bir benzeri” olarak eleştirilen Prodigal Son dizisi bir seri katilin oğlu ve psikolog, adli profil uzmanı olan Malcolm Bright’ın hikayesini ele alıyor. Ben de önce Prodigal Son adının hikayesini sonra ana karakter Malcolm Brigth’ın analizini ele alacağım… Dikkat dikkat! Bu yazı spoiler içermez 🙂
Bu Yazıda Sizi Neler Bekliyor?
Prodigal Son Dizisine Adını Veren Hikaye
Savurgan Oğlun Dönüşü hikayesi İncil’de yer alan ve en bilinen hikayelerden biridir. Yukarıda da, Rembrandt’ın bu hikayeyi anlatan aynı adlı ve en ünlü tablolarından birini görebilirsiniz. Bir babanın iki oğlundan küçük olan, mirastan payına düşeni ister ve baba mirası ikiye bölerek kardeşler arasında paylaştırır. Küçük oğul, payını alarak uzak bir ülkede yaşamaya başlar ve orada varını yoğunu harcayarak bitirir. Yaşadığı ülkede kıtlığın da başlamış olması, küçük oğlun sefalet içinde yaşamaya dayanamayıp babasının yanına dönmeye karar vermesine neden olur. Geri gelen oğul, babasına kendisini kabul etmesi için yalvarır fakat bu esnada baba ona çoktan kucak açmış, onu affetmiş ve kutlamaların başlamasını istemiştir bile… Hikayenin buradan sonrası Prodigal Son dizisi ile bağlantısız olduğu için hikayeyi burada noktalıyorum. Şimdi dönelim dizimize…
Travmalarla Bezenmiş Çalkantılı Bir Kariyer ve Aile Hayatı
Malcolm Bright, tarihin en ünlü seri katillerinden biri olan Martin Whitly’nin nam-ı diğer “Cerrah”ın, oğludur ve FBI’da psikolog/adli profil uzmanı olarak çalışmaktadır. Olay yerlerinde ve yakalama operasyonlarında gösterdiği aşırıya kaçan davranışları nedeni ile FBI’dan kovulur. Malcolm’un, babası gibi bir psikolojik eğilime, antisosyal ve narsisistik kişilik bozukluğuna, sahip olduğundan şüphelenilmektedir. TSSB (travma sonrası stres bozukluğu) belirtileri ve narsisistik eğilimleri nedeni ile tehlike arz ettiği düşünülür.
Malcolm, annesi ve kız kardeşiyle de karmaşık bir ilişki içindedir. Dr. Whitly’nin bir seri katil olduğu anlaşılıp hapsedildiği günden beri her biri farklı bir kayıp yaşamaktadır. Eşini kaybeden anne, babasını kaybeden oğul, babasını hatırlamayan kız çocuğu… Dolayısı ile her biri kendi iç çatışmalarıyla birlikte bir arada kalmakta çoğu zaman güçlük çekmektedirler (Brennan, 2020).
Dizinin açılış sahnesi geçmişe, Malcolm’un çocukluğuna dair belli belirsiz sekanslara dayanır. Bunlar, Malcolm’un babasının yakalanışından itibaren gördüğü fakat son zamanlarda gittikçe yoğunlaşan rüyalarıdır. Yoksa hatırlanmayı beklenen derinlere itilmiş anılar mı? İşte ilk sezon tamamıyla bu soru üzerine inşa edilmiş.
Savurgan Oğlun Dönüşü
FBI’dan kovulan Malcolm, eski bir tanıdığı olan Gil Arroyo’nun (tanıdıklığının nereden geldiğini söylemiyorum spoiler olmasın) ricası ile New York Polis Departmanı’nda (NYPD) işe başlar ve üzerinde çalışacağı ilk cinayet mahallinde profilini çıkarmaya çalıştığı katilin, babasının cinayetlerini taklit ettiğini fark eder. Bu, on yıldır görmediği ve şimdi bilgisine ihtiyacı olduğu babasını tekrar görmesi gerektiği anlamına gelmektedir. On yıl öncesine kadar daha önce hapishanede babasını ziyaret edip katiller ve işlenen cinayetler hakkında bilgi edinen Malcolm, FBI’da çalışmaya başlayacağı zaman bu ziyaretleri sonlandırmıştır. Yani, mirasından payını alıp uzaklara gitmiştir. Ancak şimdi bildikleri yeterli değildir ve savurgan oğul, babasının yanına dönmelidir… Dr. Whitly ise onu kocaman bir gülümsemeyle ve neşe içinde karşılar.
Kum Zemine Apartman Dikmek ve Savunma Mekanizmaları
Son derece parlak bir zekaya sahip olan Malcolm, diğerlerinin kaçırdığı detayları rahatlıkla yakalayabilmektedir. İnsan zihnini çabuk bir şekilde kavrayabilen ve neredeyse eksiksiz bir biçimde profil çıkarabilen bir psikologtur. Bu noktada durup şunun altını çizebiliriz o halde; vahşice 23 kişiyi katleden bir babanın oğlunun, katillerin yakalanmasına yardım eden bir adli profil uzmanı olması… E buyurun size yüceltme!
Yüceltme, istenmeyen bir dürtünün ya da duygunun (libidinal dürtü, öfke, korku gibi) sosyal yaşamda kabul edilebilir, verimli bir forma dönüştürülmesidir. Freud’a göre, bütün olumlu, yaratıcı aktivitelerin özünde yüceltme savunma mekanizması vardır. Olumlu ve işlevselliği olan bir savunma mekanizmasıdır (Boeree, 2006). Dürtünün yüceltilmesi, dürtüyü baskılayan bir sansürleme değil, dürtünün esnekliğini arttıran ve ona kılavuz olarak dürtüyü çevreleyen bir ben idealidir (Nasio, 2018). Malcolm, tanımlamakta güçlük çektiği saldırgan dürtülerini ve geçmişte yaşadığı travmanın etkisiyle açığa çıkan yoğun duygularını bir profil uzmanı olup “babası gibi” insanların adalete teslim edilmesine yardım etmeye kanalize etmiştir.
Diğer taraftan ise, geceleri yaşadığı uyku terörleri yüzünden her gece uyumadan önce kendine zarar vermemek için ellerini yatağa bağlayan, çocukluk yaşantıları ile baş etmekte son derece zorlanan genç bir erkektir. Yani Malcolm her daim bir ikililik içindedir. Olması gereken ile halihazırda var olan; kontrolcü bir anne ile seri katil bir baba; suçlu insanları yakalamak ve öldürme dürtüsü; üst-ben ve id. Tüm bu ikililiklerle oluşturulmuş kaygan zeminin üzerine inşa edilen bir kişilik; ben. Bitimsiz bir çekişme ile çalkalanan Malcolm.
Prodigal Son ‘da başka savunma mekanizmaları var mı?
Acısını ve korkusunu gizlemek amacıyla kendiyle dalga geçen ve alaycı bir mizahı vardır Malcolm’un. Mizah, yaşantılanan güç duruma karşı kişisel duyguları dâhil etmeden (durumdan duygusal olarak etkilenmeden) duygu ve düşüncelerin egzajere edilerek (abartılarak) ortaya konulmasıdır. Mizah, gergin ve stresli durumlara karşı başa çıkmak için kullanılan olgun savunma mekanizmalarından biridir (Grohol, 2016). Malcolm da sık sık, cinayet mahallinde bile, mizaha başvurmaktadır.
Aynı zamanda yaşanan her şeyi rasyonalize ederek korkularıyla başa çıkmaya ve sanrılarından kurtulmaya çalışmaktadır. Bu da ilkel olarak adlandırılan savunma mekanizmalarından biridir. En temelde kullandığı savunma mekanizması ise aynı zamanda en tehlikelisi olan bastırma savunma mekanizmasıdır. Çünkü bilinçdışına bırakılarak oluşan bende yaşanan çözülme, kişiliğin bütünlüğünü geri dönülmez bir şekilde bozabilir (Freud A., 2020). Hazır psikanalizin sularına kendimizi atmışken belirteyim; dizi boyunca Freud’un adını da sık sık duyacaksınız. Çünkü Malcolm da katillerin profilini çıkarırken Freud’dan büyük ölçüde besleniyor. Aksi mümkün mü?
Rüyalarla Prodigal Son Dizisi
Prodigal Son ana karakteri Malcolm babasını tekrar görmeye başladıktan sonra; geçmişte koparılmış olan bu bağ eskisinden de sıkı hale gelir. Bu çatışmalı ama bir o kadar da vazgeçilmeyen ilişki, Malcolm’un rüyalarının yoğunlaşmasına ve unuttuğu bir anının her geçen gün daha büyük bir şiddetle ve netlikle geri gelmeye başlamasına neden olmuştur. Travmatik yaşantıya karşı kendisini korumak için bu anıyı unutturan –yani aslında bastıran– zihni, travmanın kökeni ile sürekli bir biçimde ilişki içinde oldukça gücünü kaybetmeye başlamıştır. Psikoloğu da benimle aynı şeyi düşünmüştür hatta…
11 yaşından beri aynı psikoloğa gittiğini gördüğümüzde ise, bir yetişkin olan Malcolm’un zihninin yaralı ve yer yer kayıp bir çocuk zihnine sahip olduğunu görüyoruz. Oyuncaklar ve şekerlemelerle dolu bu oda, onun ötesinde onun çocuk tarafını güvende hissettiren bir alan.
Psikoloğunun (ve geri kalan kimsenin) sözünü dikkate almadıkça ve eşelemeye devam ettikçe gerçek ve düş arasındaki sınır gittikçe silikleşmeye başlayacaktır. Yıllardır bastırmış olduğu ve diğer savunma mekanizmaları ile de destekleyip bir arada tutmaya çalıştığı benliği parça parça dağılmaya başlar. Sante de Sanctis, psikozun sanrısal malzemeyi ortaya çıkaran rüyanın açığa çıkmasıyla birlikte tek darbede yaşama geçiş yapabileceğini veya hala bir miktar kuşkuyu alt etmek zorunda olan bir dizi rüya ile zaman içinde yavaş yavaş gelişebileceğini söyler (Freud S., 2019). Dolayısıyla bu noktada Malcolm’un rüyaları yavaş yavaş gündüzlere taşınır, varsanılara dönüşür.
Bu arada şunu da eklemeliyim ki; Freud’un da dediği gibi “Bir puro bazen sadece bir purodur.”. Malcolm gördüğü başka bir kabusu terapi seansına getirdiğinde, psikoloğunun rüyasını çok daha basit ve sade bir yerden yorumladığını görüyoruz. Çünkü en nihayetinde (çok sevdiğim bir öğretmenimin sözüdür kulakları çınlasın) “Her şey o kadar da romantik değildir.” Aşırı dramatizasyondan da kaçınmak gerek…
Armut Dibine Mi Düşer?
Spoiler vermemekte çokça zorlandığım bu yazıyı artık sonlandırmanın vakti gelmiştir. Geçtiğimiz haftalarda ikinci sezonuna başlayan Prodigal Son dizisi Mindhunter, The Mentalist, Lie To Me gibi suç ve psikolojinin iç içe olduğu son derece sağlam yapımlara hasret kalan seyirciler için adeta bir ilaç niteliğinde. Bence koşar adımlarla başlayabilirsiniz. Bakalım Malcolm katilleri yakalamaya devam ederken bir seri katilin oğlu olduğu gerçeğiyle baş edebilecek mi? Yoksa armut dibine mi düşer?
Siz sevgili okurlara veda ederken bir dipnot… İlk sezonun tamamı ile ilgili bir analiz yapmak yerine şöyle bir üzerinden geçmek ve başrolde olan Malcolm’a odaklanmak istedim. Henüz taze olan bu dizimiz ikinci sezonuyla şekillendikçe belki diğer karakteri de kapsayan detaylı bir analiz yaparız ne dersiniz?
Editörün Önerisi: Yazarın diğer yazılarını okumak istiyorsanız size iki önerim var. Joker ve Psikopatoloji yazısı ya da Kevin Hakkında Konuşmalıyız: Psikolojik İnceleme adlı yazı. Eğer izlemediyseniz Prodigal Son 2. Sezon fragmanına da buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynakça
Boeree, G. (2006). Personality Theories: Sigmund Freud. G. Boeree içinde, Personality Theroies (s. 12 – 19). Shippensburg: Shippensburg University.
Brennan, A. (2020, Ocak 30). Why Prodigal Son is a Must – Watch Show. Criminal Element: https://www.criminalelement.com/why-prodigal-son-is-a-must-watch-show/
Freud, A. (2020). Psikanalitik Kuramda Savunma Mekanizmaları. A. Freud içinde, Ben ve Savunma Mekanizmaları (s. 46). İstanbul: Metis Yayınları.
Freud, S. (2019). Düşlerle Akıl Hastalıkları Arasındaki İlişkiler. S. Freud içinde, Düşlerin Yorumu I (s. 140). İstanbul: Payel Yayınevi.
Grohol, J. (2016, May 17). 15 common defense mechanisms. Şubat 7, 2021 tarihinde PsychCentral: https://psychcentral.com/lib/15-common-defense-mechanisms?all=1.(Eri%C5%9Fim
Karnavalı, S. (2020, Eylül 19). Işığın ve Gölgenin Ressamı Rembrandt: ‘Savurgan Oğlun Dönüşü’. Şubat 8, 2021 tarihinde Aklın Gölgesi: https://www.aklingolgesi.com/isigin-ve-golgenin-ressami-rembrandt-savurgan-oglun-donusu/
Nasio, J.-D. (2018). Yüceltme Kavramı. J.-D. Nasio içinde, Psikanalizin Yedi Temel Kavramı (s. 129). Ankara: İmge Kitabevi
Bu yazılı içerik Psikoloji Arşiv Yayın İlkeleri ‘ne uygun şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Psikolog
