Sevgili Psikoloji Arşiv okurları, selammm! Kızılcık Şerbeti Psikolojik İnceleme: Şema Terapi yazısıyla biraz özlem giderelim istedim. Benim için uzun sayılabilecek bir aradan sonra yeniden buluştuğumuz için çok mutluyum. Geçtiğimiz günlerde Kızılcık Şerbeti’nin yeni sezon fragmanını gördüm. Dedim ki “işte beklediğim an geldi!”. Kızılcık Şerbeti karakterlerine psikolojik açıdan bakmak için bir işaretti bu. Bir alamet geldi.
Sadakatsiz Dizisi ve Şemalar içeriğini çok beğendiniz. Ben de buradan aldığım cesaretle Şerbetimiz için benzer bir içerik yazmak istedim. Biraz kızıl biraz mavi olacak. Kızılcık Şerbeti Psikolojik İnceleme: Şema Terapi yazısında bazı karakterleri Şema Testi’ne tabi tuttum. Yazının devamında sizlerle sonuçları paylaşacağım. Bu içerik boyunca dizinin karakterlerini inceleyeceğiz.
Bu Yazıda Sizi Neler Bekliyor?
Kısa Kısa: Şema Nedir?
Şimdi yazıya geçmeden önce kısa bir ön bilgi ile size şemanın ne olduğundan bahsedeceğim. Şema; bebeklikten başlayarak hayatımız boyunca oluşturduğumuz, çevreyi, diğerlerini, kendimizi konumlandırabilmek için referans aldığımız bilgiler bütünüdür. Ancak aynı zamanda kendimiz için öncelikli olduğuna karar verdiğimiz şemalar da vardır. Şema testi ile bizde hangi şemaların baskın olduğunu, hayatımıza yön verirken hangi şemaları referans aldığımızı da keşfederiz. Fatih’in şemaları ile Kızılcık Şerbeti psikolojik incelemesinin dizi analiz bölümüne geçiyoruz…
Kızılcık Şerbeti Fatih: Beyaz Atlı Prens
Onay arayıcılık
Öncelikle Fatih’in yetiştirildiği ailenin sözlü ve sözsüz kurallarına uyan bir çocukluk geçirdiğini belirteyim. Bu durum yetişkinlikte de devam ediyor. Ailesinin kabul etmeyeceği bir evlilik yaptığını biliyoruz. Ebeveynlerinin onayını alma sahnesi oldukça dikkat çekiciydi. Doğa’ya babasının elini öptürmesi, aradığı onayın bir nevi kanıtı sayılabilir. Bir de abisi aşçı olmak isterken kendisi bu isteği feminen buluyordu. Bu da babasının onaylayacağı bir tavır. Fatih kendisine bu hayattan ne istediğini hiç sormamış olabilir. Her durumda babanın tutumunu kopyalamak da onaylanma için garanti bir seçim.
İç içe geçme ve bağımlılık
İç içe geçme ve bağımlılık şeması, Fatih için aileden kopamama şeklinde kendisini gösteriyor. Ailesi ile yaşamını sürdürmesi, aile işine devam etmesi, ailesinin kararlarına koşulsuz uyum göstermesi şemayı destekliyor. Fatih’in ailesi ile yaşamında dikkat çeken bir nokta da var. Eşiyle ilişkisi, iş yaşamı gibi konular dahil olmak üzere ailesinin kontrolü altında. Maalesef bu durum genelde sağlıklı bir yetişkin olarak yaşamayı zorlaştırır.
Terk edilme
Bildiğiniz gibi Doğa ve Fatih, Fatih’in aldatması sebebiyle ayrılık aşamasında. Terk edileceğini anlayan Fatih kendini kaybediyor. Öfkeli, çaresiz, intikamcı birine dönüşüyor. Bu şemaya sahip bireyler terk edilme konusunda çok hassastır ve durumla baş etmeleri güçtür. Bu sebeple çeşitli savunma mekanizmaları devreye girer. Bu savunma mekanizmaları çoğunlukla işlevsiz ve zarar vericidir. Şimdi Kızılcık Şerbeti Psikolojik İnceleme: Şemalar yazımıza Kıvılcım ile devam ediyoruz…
Kızılcık Şerbeti Kıvılcım: Seyit Onbaşı
Kendini feda
Kıvılcım’ın babası hakim, annesi ise ev hanımı. Hakim baba maalesef Kıvılcım’ın üniversiteden mezun olduğunu göremeden ölmüş. Kıvılcım ise ailenin tüm yükünü üstlenmiştir. Bu durum kendini feda şemasının önemli bir örneğidir.
Duygusal yoksunluk ve Duyguları Bastırma
Kıvılcım ve Alev’in anneleri Sönmez Hanım’ın dizideki flashbacklerden duygusal olarak yakınlık göstermeyen bir anne olduğunu anlıyoruz. Bu durum özellikle Kıvılcım’ın duygusal yoksunluk şeması geliştirmesine sebebiyet vermiş olabilir. Dolayısıyla Kıvılcım, duygularını gösterme konusunda pek de başarılı değil. Ömer’e aşık olana kadar Kıvılcım, sadece kurallarla ilgileniyor ve kuralsızlığa, adaletsizliğe öfke tepkisi veriyordu.
Cezalandırılma ve Onay Arayıcılık
Kıvılcım’ın cezalandırılma ve onay arayıcılık şemalarına gelelim. Kıvılcım için hayat uyulması gereken kurallar ve adalet duygusundan ibaret. Kıvılcım’ın hayatını sürdürmek için temellendirdiği, annesinden görerek büyüdüğü kurallar ve adalet duygusu; cezalandırılma ve onay arayıcılık şemalarını kimi zaman tetikleyebiliyor. Çalıştığı okulda kendi kızına dahi adil davranması ve gerekli durumlarda cezalandırılması bu şemaların bir çıktısıdır. Aynı zamanda adalet timsali annenin onayını almasını da sağlıyor tabii.
Şimdi Kızılcık Şerbeti Psikolojik İnceleme yazımıza Pembe’nin şemaları ile devam ediyoruz. Aman diyeyim, alkolsüz kolonyaları hazırlamayı unutmayın.
“Her Şeyden Önce Bir Anne” Olarak Pembe
Pembe ve Fatih’in Kesişim Kümesi
Beni şaşırtan bir şeyi söyleyerek başlamak istiyorum. Annesi ve Fatih’in birçok ortak şeması olduğunu tahmin etmiş miydiniz? Kızılcık Şerbeti bize önemli bir noktayı hatırlatıyor aslında. Şemalarımız içine doğduğumuz evde kurduğumuz ilişkileri temel alır. Yani bize kim bakım verdiyse, onlardan bazı parçalar bizde kalır. Genetik miraslar kadar, psikolojik miraslar da önemlidir. Çocukları konusunda hassas olan Pembe’nin birçok şemasının küçük oğlu Fatih’te de bulunması bize bu mirası hatırlatır.
Pembe’nin Şemaları
• Onay arayıcılık
• Kendini Feda
• İç içe geçme – bağlılık
• Terk edilme
• Yüksek standartlar
Hayatları ve dünya görüşleri taban tabana zıt olsa bile, kendini feda şeması belki de Pembe ve Kıvılcım’ın en bariz ortak noktası olabilir. Pembe, ailesi için kişisel hayatı ve tercihlerini geri plana atan bir annedir. Toplumumuzda kadına biçilen rollerden biri de “her şeyden önce bir anne” olmaktır. Pembe böylece onaylanır, sosyal çevresi tarafından kabul görür, takdir edilir. Dolayısıyla onay arayıcılık ve kendini feda şemaları birbirini besler bir hal alır. Ailesini ve özellikle de çocuklarını sürekli kontrol etmeye çalışması, ailesinin kendine uymayan bir yaşam tercih etmesi ihtimali dahi Pembe’nin kendini kaybetmesine yer yer sebep olabilir.
Kızının doğru kişiyle evlenmesi, oğlunun yeterince “erkek” davranması onun için bir onur meselesidir. Bu da kendini bir birey olarak aile içinde var edemeğini, aslında aile üyeleriyle iç içe geçmiş bir ilişkisi olduğunu gösterir. İç içe geçme – bağlılık şeması da burada bize göz kırpar. Sebebi ise muamma. Çünkü bu şema kendi içindeki bazı eksikleri doldurmak için de devreye girmiş olabilir, kendi ailesinden öğrendiği doğru bu olduğu için de. Peki bu kadar bağımlı bir anne çocuklarının evlenip kendisinden “ayrılmasını” kaldırabilir mi? Elbette ki hayır. Bu noktada da terk edilme şeması şaha kalkar ve der ki kimse bir yere gitmiyor ben buradayım. Kim gelinlerinin ayrı bir evde yaşamasını istemiyordu, bir durup düşünelim…
Vedalaşırken…
Tüm bu bahsi geçen karakterler ve diğerleri hakkında sizlerin de görüş ve önerilerini çok merak ederek sözlerimi tamamlıyorum. Detaylı okuma yapmak isterseniz, Psikonet Yayınları’ndan Hayatı Yeniden Keşfedin kitabı faydalı olabilir.
Bu yazıda her şeyden önce kurgu karakterleri incelediğimizi hatırlatmak isterim. Kendinize ya da çevrenize dair çıkarımlar için kurgu karakterler çok da iyi bir referans olmaz. Bir sonraki içeriğe kadar sağlıcakla kalın, sevgiler.
-Mader
Psikolog
