Sadakatsiz Dizi İncelemesi : Şema Terapi

Sevgili Psikoloji Arşiv okuyucusu, selam, nasılsın? Tanıştığımıza şimdiden memnun oldum, dilerim Sadakatsiz Dizi İncelemesi yazısının sonuna geldiğinde sen de benimle tanıştığına memnun olursun. Ben Mader. Tahmin ettiğin üzere bu benim Arşiv’deki ilk içeriğim. Seninle ilk buluşmamız, Psikoloji Arşiv’in Yaratıcı Psikoloji serisi için üretmiş olduğum içerik şema terapi perspektifiyle Sadakatsiz dizi incelemesi olacak. Daha önce Arşiv’de Sadakatsiz Dizisi Sahne İncelemesi yayınlanmıştı. Henüz okumadıysan, bu yazının ardından onu da okumanı tavsiye ederim.

Gelelim Sadakatsiz dizisi ve şema terapi bağlantısına. Sadakatsiz dizisi Türkiye’de ve hatta dünyada benzeri bulunmaz bir senaryoya sahip. Şaka şaka… Sadakatsiz dizisi çoğu televizyon dizimiz gibi başka ülkelerce üretilmiş ve reytingi yüksek olduğu, insanlar da karmaşık ilişki örüntülerini çekirdek eşliğinde izlemeyi sevdiği için uyarlanmış dizilerden sadece biri. Senaryo bahsettiğim sebeplerden dolayı entrikalarla bezenmiş olup içerik gereği karakterlerden ziyade olay örgüsünü öne çıkarıyor. Karakterlerin derinlemesine incelemesini yapmak da benim gibi meraklısına kalıyor. O sebeple, şema terapinin nimetlerinden faydalanarak dizi karakterlerini mercek altına almaya karar verdim. Buyurun Sadakatsiz dizi incelemesi ve şema terapiye…

Şema Terapi Nedir?

Genel hatları itibari ile bilişsel davranışçı terapi yaklaşımının genişletilmiş halidir. Nesne ilişkileri geleneği, Geştalt terapisi, yapısalcılık, bağlanma modeli ve psikanaliz gibi farklı yaklaşımlardan da beslenir. Psikolojik sorunların çocukluk ve ergenlik dönemi kökenlerine, duygusal tekniklere, terapist hasta ilişkisine ve uyumsuz baş etme tekniklerine daha fazla odaklanması da beni şemalar özelinde Sadakatsiz dizisinin karakterlerini inceleme konusunda çok motive etti.

Bu şemalar nelerdir? Şemalarımız;

• duygusal yoksunluk
• başarısızlık
• karamsarlık
• sosyal izolasyon/güvensizlik
• duyguları bastırma
• onay arayıcılık
• iç içe geçme/bağımlılık
• ayrıcalıklılık/yetersiz özdenetim
• kendini feda
• terk edilme
• cezalandırılma
• kusurluluk
• tehditler karşısında dayanıksızlık
• yüksek standartlar

olarak sayılabilir. Birden fazla şemanın olumsuz etkilerini aynı anda deneyimleyebildiğimiz gibi baskın olan az sayıda şema da davranış ve düşüncelerimizi şekillendiriyor olabilir.

Sadakatsiz Dizi Karakterleri ve Şemaları

Sadakatsiz dizi karakterlerinin geçmiş ve bugünlerine dair diziden edindiğim tüm bilgileri incelikle Şema Testi’ ne tabi tuttum, gelin bakalım karakterlerin baskın şemaları nelermiş ve davranışlarının şekillenmesinde bu şemaların etkisi olmuş mu?

Buzlar Kraliçesi Asya’nın Şemaları

Sadakatsiz dizisinin dürüstlüğü ve doğruluğu ile öne çıkan karakteri başarılı bir doktor, sadık bir anne ve geçmişte mükemmel eş olan Asya’nın çocukluğundan getirdiği birtakım travmaları vardır. Anne ve babası ile yaşadığı çocukluk yıllarında aile yaşamları Asya için oldukça yıpratıcıdır. Şaibeli bir trafik kazasında anne ve babasını kaybetmiş olduğunu öğrendiğimiz Asya’nın son zamanlarda gördüğü rüyalarda annesini kendisini bırakıp gitmekle suçladığına da rastlıyoruz.

En baskın şemaları duygusal yoksunluk, kendini feda, cezalandırılma ve kusurluluk olarak sayılabilir. Duygusal yoksunluk şeması temelde sevilme ihtiyacının başkaları tarafından yeterince karşılanmayacağı inancıdır. Bu şemaya sahip olan kişi kimsenin kendisi ile gerçekten ilgilenmediğini ve duygularını anlamadığını hisseder. Çoğunlukla diğer şemalarla olan kombinasyonları davranışlarımızı çeşitlendirir. Örneğin Asya kusurluluk şemasına da sahiptir. Eski eşi Volkan ve oğlu Ali ile yaşadığı türlü sorunlarda kendisini kusurlu bulmaya meyillidir. Hatta Ali ile yaşadığı sorunların ardından onun için iyi bir anne olamadığını düşünmüştür. Bu sebeple, kendisini Ali’den uzak tutmak için girişimleri olmuştur. Asya’nın hayatta karşısına çıkan problemlerde kendisinde kusur aramaya fazlaca yatkın olması kendini içten içe kusurlu ve yetersiz hissetmesine sebep olan kusurluluk şemasından kaynaklanıyor olabilir.

Sarı Kafa Selçuk’un Şemaları

Sadakatsiz dizi incelemesi karakterler içinde son dönemin en popüler ismi Selçuk ile devam ediyor… Sadakatsiz‘in ipe sapa gelmez, serseri addedilen ve Taro Emir sayesinde göz dolduran karakteri Selçuk! Son bölümlerdeki geriye dönüş sahnelerinden anladığımız kadarıyla Selçuk’un annesi Hicran onu henüz çocukken terk etmiştir. Çocuk Selçuk emanet bırakıldığı kişi tarafından sürekli istismar edilmiştir. Sonra kendisini sokaklara atmış ve hayatla tek başına mücadele etmiştir. Hal böyle olunca, çocuk Selçuk’un hayata dair şemaları bu çerçevede oluşmuştur.

Yetişkin biri olduğunda geçmişten getirdiği sosyal izolasyon/güvensizlik, karamsarlık, duygusal yoksunluk ve yetersiz özdenetim şemaları iç dünyasında ve davranışlarında baskın olarak karşımıza çıkıyor. Hayatta kendini yakın hissettiği tek kişi olan Nil’e bile; duygusal yoksunluk ve güvensizlik şemasının birlikte aktif hale gelmesi nedeniyle zor bir ilişki yaşatır. Nil’e güvenmekte bile zorluk yaşar. Çünkü güvensizlik şeması Selçuk’ta dünyanın güvenilmez bir yer olduğu inancını geliştirmiş.

Sosyal izolasyon şemasına sahip kişi, çevresi ve toplum tarafından kabul dilemez biri olduğuna dair inanç geliştirip kopuklaşır. Selçuk’un Nil dışında kimse ile sosyal yakınlık kurmadığını zaten görüyoruz. Sadakatsiz karakterlerinin bıktığı şiddet yanlısı hallerinin ardında yatan yetersiz özdenetim şeması bugün karşımızdaki Selçuk’u ifade ediyor. Yetersiz özdenetim şeması belki burada çevresine de verdiği zararlardan dolayı Selçuk’u özellikle tehlikeli kılan şemalardan biri. Çünkü kişi yetersiz özdenetim şemasına sahipse, kendisini kontrol etmekte ve engellenmeye karşı tolerans göstermekte güçlük çeker. Dürtüsel davranışlara da yatkın olur. Elbette şiddetin her türlüsüne karşı olduğumuz için onun olumsuz davranışlarını şemasına bağlayarak haklı çıkarmamalıyız. Bu durum tedavi ya da destek alınması gereken bir unsur taşıyor.

Sadakatsiz Derin ’in Şemaları

Bilenler vardır, Sadakatsiz’ in Derin’i iki sene kadar Volkan’ın Asya’dan boşanmasını beklemedi. Neden? İlişkisini kaybetme konusunda oldukça kaygılı olan Derin, buluşmak için Volkan’ı beklediği saatlerde şişelerce alkol tüketerek sakinleşmeye çalışmış, Volkan’dan ayrılmayı göze alamadığı için kendi ailesine ve tüm Tekirdağ’a rest çekip Amerika’ya gitmişti. Seneler sonra evli, mutlu, çocuklu olarak yeniden Tekirdağ’a dönen Derin artık ailesi ile barışmış, onların sosyal çevrelerine katılmaya başlamıştı.

Görünürde hayatında hiçbir problem olmasa da Derin, bağımlılık şemasına sahip olduğunu hissettiriyor. Volkan’la olan ilişkisine ek olarak bebeğine olan düşkünlüğü… Sürekli annesi ile birlikte ve annesinin direktiflerine uygun olarak hareket etmesi… Derin’in bağımlılık şemasını bu davranışlarda okuyoruz.

Tabii Gönül Güçlü’nün kızı olmak kolay değil. Bir yanda da yüksek standartlar ve ayrıcalıklılık şemasına sahip olan Derin; yuvası, işi, eşi gibi aklımıza gelen her konuda en iyisine sahip olmak için çabalıyor. Annesi Gönül Güçlü, Derin adına düşünüp alınması gereken aksiyon hakkında kızını yönlendirmekte. Annesinin ve Tekirdağ’ın ileri gelenlerinin üyesi olduğu vakfa katılıp pahalı hediyelerle kendilerini kabul ettirmeye çalışmak, Ali’nin kavga ettiği çocuğun ailesine de benzer bir lüks hediye hamlesi yaparak hep birlikte yemek organize etmesi…

Sona yaklaşıyoruz…

Bunları Derin’in kendisini layık gördüğü yüksek standartların aşırı düzeyde sevecenlik perdesi ardından dışavurumu gibi düşünebiliriz. Derin’in bağımlılık şeması acaba annesi ile kurduğu bu ilişkiden mi besleniyor? Bence öyle, sen ne dersin?

Buraya kadar yazının tamamını okumuş olduğunu umuyorum sevgili okur. Şemalarımızın çocukluğumuzdan itibaren şekillenerek yetişkinliğimizde bizi nasıl etkilediğine Sadakatsiz dizisi özelinde yakından baktık. Dizi ile ilgili benim oldukça keyif aldığım bir skeç vardı. Buradan Güldür Güldür Sadakatsiz Skecine ulaşabilirsin. Umarım seni de güldürür. Yeniden görüşmek üzere, sağlıcakla kal!

Bu yazılı içerik Psikoloji Arşiv Yayın İlkeleri ‘ne uygun şekilde yeniden düzenlenmiştir.

İleri Okuma ve Kaynakça

Young J.E., & Klosko J.S. (2017). Hayatı yeniden keşfedin. Çev. Ed.:H.A. Karaosmanoğlu, E. Tuncer, 14.basım, İstanbul:Psikonet.

Üzümcü, E., Büyüklenmeci ve Kırılgan Narsisistik Kişilik Özellikleri ile İlişkili Faktörlerin Şema Terapi Modeli Çerçevesinde İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016.

Tortamış, M., Evli Bireylerde Romantik Kıskançlık Düzeyi ve Aldatma Eğiliminin Şema Terapi Modeli Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2014.

Şema Testi İçin: https://melisdemircioglu.com/testler/sema-testi

Mader Bengisu Bilgen

Psikolog