Olağan Psikopatlar Kitap İncelemesi

Herkese selamlar! Müsaadenizle Psikoloji Arşiv’deki ilk yazımı ve platformun ilk kitap incelemesini yazıyor olmanın heyecanını olabildiğince bir kenara bırakıyorum. Bugünkü konumuz olağan psikopatlar. Bu yazıda, psikopati alanında çok değerli bir psikolog olan Kevin Dutton tarafından yazılmış ve alt başlığı “Ermişler, Casuslar ve Seri Katillerden Hayat Dersleri” şeklinde kapağında kendini gösteren Olağan Psikopatlar adlı kitabı inceleyeceğim.

İsterseniz bu yazıyı yazarın sesinden dinleyebilirsiniz.

Takdir edersiniz ki Olağan Psikopatlar kitabının ismi dahi okuyucuyu kendine rahatlıkla çekebilecek düzeyde. İçeriği ise paha biçilemez derecede şaşırtma yetisine sahip. Peki kitabın üzerinizde yaratacağı şok etkisinin sebebi nedir? En kısa haliyle, toplumca sahip olduğumuz psikopat tanımı. O yüzden öncelikle size şunu söyleyeyim; bildiğiniz bütün psikopatları unutun. Onlar Olağan Psikopatlar ! Üstelik hiç de sandığınız kadar uzakta değiller. Şimdi hep birlikte onlarla tanışma zamanı. O halde başlayalım…

Kim bu olağan psikopatlar?

Yazar, önsözünde “Benim peder bir psikopattı.” diyerek başlıyor kitaba ve babasını anlatırken psikopatlarda bulunan bazı özelliklerin babasında da var olduğunu belli belirsiz bir hayranlıkla bizlere aktarıyor. Sayfalar ilerledikçe tanıdık yüzlerle karşılaşmaya başlıyoruz. Cerrahlar, CEO’lar, siyasi liderler, avukatlar, casuslar, güvenlik güçleri, askerler, itfaiyeciler, rahipler, borsa yatırımcıları ve aklınıza gelmeyecek bazı meslek grupları daha… Sanırım beklemiyordunuz, ben de öyle. Bu son derece olağan insanların psikopatlıkla alakası nedir? Kitapta her bir meslek için fazlasıyla açıklamaya yer verilmiş. Ben de bazılarından bahsetmek isterim.

Sıradan Psikopatik Özellikler

Yazar, ünlü seri katil Ted Bundy’den bahsederken bence önemli bir detay veriyor. Bundy, ideal bir kurbanı yürüyüşünden dahi seçebileceğini söylüyor. Bahsi geçen bu gözlem gücü, sizce nasıl halk için yararlı bir hale getirilebilirdi? Zayıf ve savunmasız olanı, suçlu olanı, kaygılı olanı ayırt edebilme yetisi başka kimlerde olabilir? İşini layıkıyla yerine getiren bir güvenlik görevlisi düşünelim. Aynı yeteneğe kendisi de sahip. Bu gözlem gücü, psikopati denizindeki yüzlerce dalgadan yalnızca bir tanesini temsil ediyor.

Olağan Psikopatlar’dan bir diğer örneğimiz ise cerrahlar. Yazar, önce seri katilin sanki “kahvaltı masasında yumurta kırar gibi” kurbanının kafatasını kırışını ve soğukkanlılıkla onun beynini açışını anlatıyor. Daha sonra ise konu cerrahlara geliyor. Bir beyin cerrahının da hastasının beynini açarken aynı duygusuzluk ve soğukkanlılığın verdiği rahatlıkla ameliyat edişini anlatıyor. Bu geçiş her ne kadar farklı bir evrene geçiş hissiyatı verse de seri katiller de cerrahlar da bu evrende, hem de benzer özelliklerle.

O zaman seri katil ile cerrah arasında ne fark kaldı?

Cerrahlar, kendini kontrol etme becerisini en üst seviyede tutarak dürtülerini kontrol altına alabiliyorlar. Seri katillerde varlığını gösteren antisosyal davranışları cerrahlarda görmezsiniz. Psikopat ve cerrahı birbirinden ayıran da budur zaten. Dürtüsel hareket etmezler, sorumluluk dahilinde bu işi yaparlar. Sırf haz almak için, canları istedi diye herhangi birinin beynini açmazlar. Görevleri tedavi etmek olduğu için bunu yaparlar.

Siyasi liderleri olağan psikopat yapan nedir?

Bir siyasi lider, koskoca bir ülkeye hitap edebiliyor ve sözünü dinletebiliyorsa mükemmel bir ikna kabiliyeti olmalı. Öyle değil mi? Lider, dikkatleri üzerine çeken bir cazibeye de sahip olmalı. Bununla birlikte, yaptıklarından hiçbir zaman pişman olmamalı ki insanların güvenini kazanabilsin. Acımasız olmalı ki kendi ülkesini kalkındırmak için diğerlerini rahatlıkla ezebilsin. Tabii kendini de fazlasıyla değerli görmeli. Çünkü insanların sana değer vermesini istiyorsan önce sen kendini değerli görmelisin.

Dikkat ederseniz şimdiye kadar saydığım özelliklerin tamamı pek çok seri katilde de mevcut. İkna kabiliyeti, kendine hayranlık, dikkat çekebilmek, soğukkanlı ve rasyonelize edilmiş acımasızlık… Bir siyasi liderin bu özellikleri taşıması veya taşıma potansiyeline sahip olması onu olağan psikopat haline getiriyor. Örneklerden de anlayacağınız üzere; psikopatlar yalnızca kabarık sabıka dosyalarıyla hapishanelerde kendine yer bulan suçlular değil. Toplumda başarılarıyla saygı gören ve takdir edilen bireyler de olabilmektedir. Yazar bu bireylere kısaca ‘olağan psikopatlar’ diyor.

Psikopati

Yazar, psikopati konusunda uzman bir psikolog olduğu için kitapta sadece onun değil, diğer pek çok uzmanın da yaptığı araştırmalar ve bulguları okuyabilirsiniz. Aslında kitap bu kadar bulguyu bir araya getirdiği için biraz da meta analiz özelliğine sahip. Çünkü Olağan Psikopatlar kitabıyla pek çok araştırma bulgusunu karşılaştırabilirsiniz.

Genel olarak bir tanım sunmak istiyorum. Psikopatik özellikler nelerdir? Sorunun cevabını Olağan Psikopatlar ışığında verelim:

• Makyavelist düşünce, pragmatik düşünce, soğukkanlılık, korkusuzluk, düşük kaygı düzeyi, pişmanlık duymama, kibir, acımasızlık, bilişsel sağlamlık, üst düzey ikna kabiliyeti, hatırı sayılır derece laf cambazlığı, yönlendiricilik.
• Kendini fazlasıyla değerli görme, risk alma eğilimi, heyecan peşinde olma, dürtüsellik, üst düzey odaklanma yetisi, an’da kalma eğilimi, dikkat çekici bir cazibe, etkileyici bir fiziksel görünüm ve eklenebilecek diğer önemli özellikler.

Yani psikopatlar sandığımızdan çok daha fazlası. Şunu belirtmek isterim ki; işlevselliğini koruyan ve yeterince başarılı gördüğümüz bu ‘olağan psikopatlar’ tüm insanlık için daha kaliteli bir yaşamın kilidini açacak bazı anahtar özelliklere de sahip. Yazar, bilgileri ışığında bize hayatın zorluklarına karşı çok daha sağlam durmamız için psikopatlardan öğrendiği en önemli becerileri sıralıyor. Bu becerilere de Yedi Ölümcül Anahtar adını veriyor. Karşınızda hayata bakışınızı değiştirebilecek Yedi Ölümcül Anahtar:

• Acımasızlık, Cazibe, Odaklanma, Zihinsel Sağlamlık, Korkusuzluk, Farkındalık ve Eylem.

Yazara göre psikopatların genellikle sergilediği bu özelliklere sahip olmak, kişinin hayatın zorluklarına dayanma ve onlarla baş etme gücünü artırabiliyor.

Biraz da Nörobilim ve Psikopati

Bu kısım fazla terimsel olduğu için bana çok dikkat çekici gelen bir bulguya yer verip kapatacağım, okumaya devam. Yazar, Olağan Psikopatlar kitabında pek çok laboratuvar çalışmasına değinmiş ve çoğu okuyucuyu ters köşeye yatıran bulgulara sahip. Ancak bazı bulgular gerçekten de okuyucuda psikopatların beyninin içini görme isteği uyandırıyor.

Psikopatlar üzerinde yapılan beyin görüntüleme çalışmalarında araştırmacılar, beynin duygu merkezi olan amigdala aktivasyonlarında gözle görülür bir yavaşlık olduğunu bulmuşlar. Ancak duyguyu anlamak için amigdaladan beklenen aktivasyonu prefrontal korteksin bazı bölgelerinin gerçekleştirdiğini de öğrenmişler. Yani algısal ve bilişsel süreçlerin yönetildiği kısım. Hal böyle olunca, psikopatların yürüyüşünden dahi insanları ayırt edebiliyor oluşu, ikna kabiliyetleri, insanları kolayca manipüle edebilmeleri ve karşıdakinin duygusunu profesyonelce anlayabiliyor olmaları şaşırtıcı gelmiyor.

Gitmeden önce şunu da ekleyeyim, Psikoloji Arşiv’in önerdiği diğer kitaplara göz atmak için Kitap Önerileri kategorisine göz atabilirsiniz. Ayrıca kitabı satın almak isteyenler için de hemen bir link öneriyorum. Herkese iyi okumalar!

Bu yazılı içerik Psikoloji Arşiv Yayın İlkeleri ‘ne uygun şekilde yeniden düzenlenmiştir.

Editör: Selin Cennet Gülmez
Görsel Tasarım: Taner Türker

Dutton, K. (2019). Olağan Psikopatlar (13.Baskı). (C. Duran, Çev.). İstanbul: Bkz Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2012).
Butcher, J.N., Mineka, S. ve Hooley, J.M. (2013). Anormal Psikoloji (1. Baskı). (O. Gündüz, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2011).

Ceren Ceylan

FSMVU | Psikoloji Istanbul