Merhaba sevgili okur, bu dansı psikolojiye lütfeder misin? Eğer davetimi kabul edersen; bu yazıda dans ve psikoloji biliminin buluştuğu bazı noktalara tanıklık edeceksin. Dans etmenin psikolojik iyi oluş ve öz saygıya etkisi, fiziksel sağlık, grup süreçleri ile ilişkisi ve Dans Terapisi hakkında bilgi edinmek için bu dansı psikolojiye lütfeder misin? Cevabın evet ise yazıyı okumaya başlayabilirsin.
Dansın ne kadar süredir bizlerle bir arada olduğunu tahmin etmek güç olsa da hepimiz bir şekilde dans ile iç içeyiz. Duyguların ifade edilmesinde, sosyal bağların oluşumunda, bazı kültürel ya da dini ritüellerde… Kafamızı ne yöne çevirirsek çevirelim dans ile karşılaşıyoruz. Dans etmek insanlığın ona yüklediği anlam sayesinde zaman içerisinde gelişmiş, evrilmiş ve ayrılmaz bir parçamız haline gelmiş. Eğlenceli olmanın yanı sıra bize sağladığı faydaları da görmek ister misin?
Bu Yazıda Sizi Neler Bekliyor?
Dans ve Fiziksel Sağlık
Dans etmek sağlığımız için sanılandan daha önemlidir. Söz konusu fiziksel sağlık da olabilir, bilişsel sağlık da ruh sağlığı da… Dans etmek;
- mekânsal farkındalık
- esneklik
- kardiyovasküler sağlık
- bellekte depolanmış olan bilgileri geri çağırmada başarı gibi kişiye birçok yarar sağlar.
Örneğin dans etmenin fiziksel sağlığa olumlu etkileri üzerine Türk Halk Dansına dayalı egzersiz programı ile yürütülen bir çalışmadan bu fikri destekliyor. Bu çalışmada 65 yaş üstü kadınların 8 hafta boyunca dans derslerine katılması sonucu yürüme hızları ve alt extremite dayanıklılığı artmış. Çünkü dans etmek bacak ve ayakları güçlendirir. Ayrıca kendi sağlık algılarına dair önemli gelişmeler gösterdikleri bulunmuş.
Dans ve Psikoloji : Sosyal Perspektif
İnsanın dans etmedeki temel motivasyonu yalnızca fiziksel sağlığı güçlendirmek değildir. Dans etmek bireyin iç dünyasını somut bir hale getirmekle birlikte kişisel ve kültürel hareket kalıplarını da ortaya çıkarır. Ortak bir dil yaratılması ve ortak duyguların hareket düzeyinde yüzeye çıkarılması sebebiyle sosyal bütünlüğün bir parçası haline gelir.
Dansın bir kültüre, topluma ya da gruba özgü olması dans eden kişilerin gruba olan aidiyet duygusunu artırır ve sosyal bağları kuvvetlendirir. Grup içi yapılan dansların eş zamanlı olması bile grup üyeleri arasında iş birliğini ve topluma fayda sağlayan olumlu sosyal davranışları güçlendirir.
İnsanın dansla olan ilişkisinin sayısız boyutu olsa da dans etmenin psikolojik etkileri üzerinde yapılan çalışmalar oldukça kısıtlı sayıda. Buna rağmen yapılan çalışmalar dansın psikolojik sağlığımızı önemli bir biçimde etkilediğini gösterir nitelikte. Dans etmenin algılanan faydaları üzerine yapılan bir çalışma; dansın insan psikolojisine çeşitli yönleriyle olumlu katkıda bulunan bir aktivite olarak algılandığını ortaya koydu.
Psikolojik İyi Oluşta Dansın Etkisi
18-74 yaş arası 475 amatör dansçının katılımı ile bir çalışma gerçekleştirilmiş. Bu çalışmada amatör dansçılar, duygusal ve fiziksel faydaların yanı sıra dansın benlik saygısı ve sosyal ilişkiler üzerinde olumlu etkileri olduğu bildirilmiş. Ayrıca dans etmek, bu çalışmaya göre günlük stres ve zor zamanlar için önemli bir başa çıkma stratejisi de sağlıyor.
Psikolojik iyi oluşun önemli bir yordayıcısı da benlik saygısıdır. Bu konu üzerine yapılan bir çalışmada katılımcılar işitme engelli ya da duyma kaybı yaşayan çocuklardı. Bu çocuklar, titreşimli kulaklıklar sayesinde ritmik uyaranlarla senkronize olarak gerçekleştirilen dans derslerine katıldı. Çalışma sonundaysa çocukların benlik saygısında anlamlı bir artış olduğu görüldü. Bir başka çalışma ise üç aylık bir süre boyunca dans derslerine katılan üniversite öğrencilerinin kaygı seviyelerindeki değişimleri inceledi. Katılımcılar müzik, beden eğitimi, matematik ve dans grubu grubu seçeneklerinden birine yerleşti. Çalışma verilerine göre yalnızca dans grubunda bulunan katılımcıların kaygı seviyelerinde anlamlı bir azalma gerçekleşti.
“Tiyatro ritüelse dans da ritüel. Dahası, karşındakiyle yakınlık kurmanın en eski eski yollarından biri. Dans ederken, bizi dünyaya bağlayan bağlar önyargılardan ve korkulardan arınıyor sanki, kendin olmanın tadını çıkarıyorsun”
Paulo Coelho, Portobello Cadısı
Dans Terapisi ve Otantik Hareket
Psikoloji ve dansın buluştuğu en önemli noktalardan biri elbette dans terapisidir. Dans terapisinin bilinen en geçerli tanımı Amerikan Dans Terapisi Derneği’ne (ADTA) ait. ADTA’ya göre dans terapisi “Bireyin duygusal, bilişsel, sosyal ve fiziksel bütünleşmesini teşvik etmek için hareketin/dansın psikoterapötik olarak kullanımıdır”.
Amerikan Dans Terapisi Derneği’nin ADTA Talks Videoları
Dans terapisi, teorik olarak psikodinamik ve psikanalitik yaklaşımlardan ortaya çıkmıştır. Bu teoriler dışında varoluşçu, hümanistik ve bütüncül yaklaşımlardan farklı şekillerde beslenir. Dansın ve kolektif bilincin evrenselliği sebebiyle çalışmalar kültürlerarası olabilir ya da terapi içerisinde çeşitli kültürel veya mitolojik desenler barındırabilir.
Otantik Hareket Nedir?
Dans etmenin terapötik bir araç olarak kullanılmasındaki önemli bir nedeni ise otantik hareket kavramıdır. Otantik hareketler kişinin iç dinamiğinden kaynaklanmalı ve doğaçlama hareketler oluşturmalıdır. Böylece kişinin terapi sırasında kendine özgü bu hareketlerle bir tür serbest çağrışım yaşayabilmesi sağlanır. Otantik hareketin oluşumu dans eden kişinin bilinç ve bilinçdışı süreçleri arasında köprü görevi görür ve bilinç düzeyinde ulaşılması zor duygu ve imgeleri uyandırır. Dans terapisini bilincin farklı düzeylerinde çalışan ve otantik hareket kavramını oluşturan Mary Starks Whitehouse otantik hareket kavramından şu şekilde bahseder:
Hareket basit, kaçınılmaz ve ne kadar sınırlı ya da kısmi olursa olsun değiştirilemez olduğunda, bu ‘otantik’ dediğim şey oldu. Sahici ve o kişiye ait olarak görülebilir. Öğrenilmemiş ama görülecek bir gerçek.
Mary Starks Whitehouse
Dans ve hareket terapisi ilgini çektiyse ve hakkında daha fazla bilgi edinmek istersen Amerikan Dans Terapisi Derneği’nin ADTA Talks videolarını izlemeni önerebilirim. Bu yazı burada biter. Ancak içindeki dans hiç bitmesin.
Editörün Önerisi: Dans terapisi, dans ve psikoloji temalı bu yazıyı sevdiniz mi? Eğer sevdiyseniz ve terapi odaklı yazılar arıyorsanız Psikoloji Arşiv Terapi kategorisi ilginizi çekebilir. Terapist kategorisine de göz atabilirsiniz. Yine bekleriz 🙂
Bu yazılı içerik Psikoloji Arşiv Yayın İlkeleri ‘ne uygun şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Editör: Selin Cennet Gülmez
Görsel Tasarım: Taner Türker
Kaynakça
American Dance Therapy Association (t.y.). What is Dance/Movement Therapy?. Erişim adresi https://adta.memberclicks.net/what-is-dancemovement-therapy
Borowiec, J., Hökelmann, A. ve Osiński, W. (2019). The level of self-esteem of deaf children: Can participating in dance lessons with vibrational headphones improve it? The Arts in Psychotherapy, 64, 34–38. doi:10.1016/j.aip.2019.03.004
Çatay Z. Beden ve Ben Arasında Dokunan Ağ: Dans/ Hareket Terapisi. İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2013
Eyigör, S., Karapolat, H., Durmaz, B., İbişoğlu, U. ve Çakır, S. (2009). A randomized controlled trial of Turkish folklore dance on the physical performance, balance, depression and quality of life in older women. Archives of Gerontology and Geriatrics, 48(1), 84–88. doi:10.1016/j.archger.2007.10.008
Lee, H., Launay, J. ve Stewart, L. (2020). Signals through music and dance: Perceived social bonds and formidability on collective movement. Acta Psychologica, 208, 103093. doi:10.1016/j.actpsy.2020.103093
Leste, A. ve Rust, J. (1990). Effects of dance on anxiety. American Journal of Dance Therapy, 12, 19 – 25.
Murcia, C. Q., Kreutz, G., Clift, S. ve Bongard, S. (2010). Shall we dance? An exploration of the perceived benefits of dancing on well-being. Arts & Health, 2(2), 149–163. doi:10.1080/17533010903488582
Payne, H. (2003). Dance movement therapy: Theory and practice. Routledge.
Wiltermuth, S. S. ve Heath, C. (2009). Synchrony and cooperation. Psychological Science, 20(1), 1-5. doi: 10.1111/j.1467-9280.2008.02253.x
Ψ
Durma dans et durma dans et!