Herkese Selam. Ben Endüstri ve Örgüt Psikoloğu Muhammed İkbal Yalçın. Daha önce “Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Yüksek Lisans Programları” içeriği ile sizlerle buluşmuştuk. Bugün de Psikoloji Arşiv’e Endüstri ve Örgüt Psikolojisi alanı hakkında gelen sorular üzerinde konuşacağız.
Konu özelinde sormak, eklemek istedikleriniz olması durumunda muhammedikbalylcn@gmail.com mail adresi üzerinden bana ulaşabilirsiniz.
Kısaca Kendinizden Bahseder Misiniz?
Ben Endüstri ve Örgüt Psikoloğu Muhammed İkbal Yalçın. Psikoloji Lisans eğitimimi Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi’nde, İş ve Örgüt Psikolojisi Yüksek Lisans Eğitimimi Beykoz Üniversitesinde tamamladım. Lisans hayatımın ilk yıllarından itibaren organizasyon, yönetim alanlarında deneyimler edindim. Üniversitemde 2 farklı öğrenci kulübünde yönetim kurulu başkanlığı deneyimim oldu. Mezuniyetimin ardından eğitim alanında bir Start-Up şirket ile iş hayatına atıldım, ardından Gaziantep’te Özel bir klinikte ve İstanbul’da bir özel hastanede toplamda 3 yıl eğitim-gelişim alanlarında çalıştım. Şu anda mesleki kariyerimde İstanbul/Sarıyer’de özel bir Psikiyatri Merkezi’nde Proje Yöneticisi ve Akademi Koordinatörü olarak devam etmekteyim.
Bu Yazıda Sizi Neler Bekliyor?
Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Nedir?
Bu soruyu en temel ve kısa şekilde şöyle yanıtlayabiliriz: İş ve Örgüt Psikolojisi, işletmelerdeki “insan” faktörü üzerine çalışan, bireylerin iş yaşamı ile ilgili davranışlarını, deneyimlerini ve performanslarını inceleten Psikoloji alt disiplinidir.
E. Örgüt Psikolojisi Yüksek Lisansı Bitirdikten Sonra Hangi Unvan Kazanılır?
Psikoloji bölümü Lisans eğitiminin ardından programı bitiren kişiler, Endüstri ve Örgüt Psikoloğu ve Uzman Psikolog Unvanlarını kazanırlar.
İnsan Kaynakları gibi Benzer Alanlarla Nasıl Bir Farklılığı Var?
Pek tabii iş hayatı kendi içerisinde çok fazla dinamiği ve çalışma alanını barındıran bir alan. İnsan kaynakları, işletmelerde işe alım, performans yönetimi, işten ayrılış süreçleri, bordrolama gibi daha teknik alanlarda çalışırken, Endüstri ve Örgüt Psikologları, çalışanların motivasyon ve verimliliği üzerinde birebir ve daha yakından çalışan personeller olarak karşımıza çıkmaktadır. Birazdan da değineceğimiz üzere Endüstri ve Örgüt Psikologları, insan kaynakları da dahil olmak üzere iş hayatının pek çok alanında istihdam edilebilmektedir.
Yüksek Lisansı Hangi Üniversitelerde Var? Hangisini Önerirsiniz?
Maalesef Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Yüksek Lisans programları henüz çok yaygın değil. Geçtiğimiz haftalarda Psikoloji Arşiv bünyesinde bu konuda detaylı bir inceleme yazısı hazırlamıştık. Dilerseniz konu özelinde o yazıya da göz gezdirebilirsiniz.
2023-2024 Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Yüksek Lisans Programları
Önerim tabii ki Devlet Üniversiteleri. Şu an da çok yaygın olmasa da önümüzdeki senelerde devlet üniversitelerinde de Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Yüksek Lisans programlarının açılacağını düşünüyorum.
Psikoloji Okumayanlar Bu Alanda Yüksek Lisans Yapabiliyorlar mı?
Bu soru kanayan yaramız arkadaşlar. Ne yazık ki programda çok çeşitli alanlardan mezun kişiler de bulunuyor. Farklı alandan gelen kişilerin İş ve Örgüt Psikoloğu unvanını kullanamadığı, İş ve Örgüt Psikolojisi Uzmanı oldukları komedisi ile bir çok üniversite farklı alanlardan da alt disiplinlerimize öğrenci alabilmekte. Burada direnmek ve yalnızca psikoloji bölümü mezunlarının psikolog unvanını kullanabileceğini, aksi durumun ciddi yasal yaptırımlarının olduğunu duyurmakta bizlerin görevi.
Bu Alanda Yüksek Lisans Yapmanın Mesleki Açıdan Faydaları ve Dezavantajları Nelerdir?
Avantajlarından başlayacak olursam, psikoloji biliminin işletmelere en yakın disiplini diyebilirim. Bu bağlamda benim gibi iş hayatına, kurumsal hayata yakın hissede psikologlar için oldukça faydalı bir çalışma alanı olduğunu düşünmekteyim.
Dezavantajlarından bahsetmem gerekirse de öncelikle toplumda bilinmeyen, dillendirildiğinde herkesin ikinciye sorduğu ve tüm açıklamalara rağmen tamamen anlaşılmadığını düşündüğüm bir alan. Toplumuzdaki salt psikolog profilinden uzak oluşuna vermekteyim bunu.
Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Hangi Alanlarda İş İmkanı Sağlar? Sadece İnsan Kaynaklarında mı Çalışılabiliyor?
Son zamanlarda insan kaynakları departmanlarında psikolog istihdamının oldukça arttığını gözlemliyoruz. Ama tabii Endüstri ve Örgüt Psikologlarının çalışma alanı yalnızca insan kaynakları değil. Temelinde şirketlerin yönetim ve idari departmanlarının neredeyse tümünde görev alabiliyoruz. (Eğitim, İş Geliştirme vs.)
Ben mesleki hayatımı kurumsalda uzun yıllar eğitim alanında sürdürdüm, şu an da özel bir psikiyatri merkezinde Proje Yöneticisi olarak faaliyet yürütmekteyim. Programdan birlikte mezun olduğumuz arkadaşlarımdan örnek verecek olursam da İş geliştirme departmanında çalışan, televizyon programcısı olan, klinik yöneticisi olan arkadaşlarım var. Alan öğretileri kurumsal hayatta tüm sahnelerde sergilenebilir. Ve tabii ki de alan mezunu olmak, örgütleri, örgütlerdeki insan dinamiğini bilmek ve bu alanda uzmanlaşmış olmak iş görüşmelerinde ciddi fayda sağlıyor.
İş ve Örgüt Psikolojisi Alanında Akademik Kariyer Yapılabilir mi?
Elbette. Türkiye’de akademik açıdan önü çok açık olmayan bir bölüm olması ön kabulüyle bu soruya başlayabiliriz. Çok sınırlı sayıda yüksek lisans ve doktora programının olması, alan üzerine çalışmaların sınırlı olması gibi durumlar söz konusu. Ancak bunlara rağmen ODTÜ ve Hacettepe Üniversitesinde Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Doktora Programları görünmekte. Yüksek Lisans eğitiminin ardından doktora eğitimi ile Bilim Doktoru unvanına sahip olunarak, akademik kariyer sürdürülebilir.
Bu alanda yüksek lisans yaparken karşılaştığınız zorluklar nelerdir?
Bu soruyu birkaç farklı başlıkta yanıtlamam gerekiyor. Öncelikli olarak, tanınmayan bir alan. Toplumda, salt psikoloji (klinik) algısından dolayı, izahı ve açıklaması zor bir alan. Bununla birlikte, alanda Türkçe ve Çeviri kaynaklar oldukça sınırlı. Bu da dil gelişimini çok elzem kılıyor. Yalnızca Türkçe literatür taranarak bırakın tez/proje yazmayı, ders ödevlerinin bile hazırlanmasının neredeyse imkansız olduğunuz söyleyebilirim. Tüm bunlarla birlikte kişisel zorlanma alanlarımdan birisi de yüksek lisans sürecinde aktif ve tam zamanlı olarak iş hayatında olmamı sıralayabilirim. İş hayatı ve akademiyi aynı anda yürütmeye çalışmak oldukça zorlayıcı bir süreç olmuştu benim için. Ama tabii tüm bu saydıklarımın, doğru planlama, doğru çalışma metotları ile aşılabilecek konular olduğunu düşünüyorum.
İş ve Örgüt Psikolojisi Alanının Yurt Dışı Olanakları Nelerdir?
Endüstri ve Örgüt Psikolojisi alanının, örgütlerde psikolog istihdamının yurt dışında daha yaygın olduğu ve çalışma imkanlarının da daha çeşitli olduğunu belirtebiliriz. Eğitim sırasında pek çok üniversite Erasmus+ ve benzeri imkanlar sunabiliyor. Bu imkanlardan yararlanılabilir. Bunun dışında malumunuz, öğretiler evrensel, örgüt üzerine dünyanın her yerinde istihdam imkanı pek tabii sağlanabilir.
Türkiye’de şirketler yeterli sayıda psikolog çalıştırıyor mu?
Bu konuda elimizde net bir veri yok. Kişisel gözlemimi üzerinden yorum yapabilirim. Psikologlar olarak Türkiye’de iş hayatının her yerindeyiz. Ancak ihtiyaç olan yerlerde miyiz? Bence hayır. Direkt olarak Endüstri ve Örgüt Psikoloğu istihdamı çok sınırlı. Yukarıda da bahsettiğim farklı alanlarda istihdam oluyoruz ve bence oralarda da mesleki yetkinliklerimizi yeterince kullanamıyoruz. Örgütlerde çalışan memnuniyetini arttıracak, iş gücünü doğru yönetecek, tüm bunların yanında verimliliği arttıracak örgüt psikologlarının daha yoğun istihdamı, oldukça elzemdir.
Diğer psikoloji alt alanlarıyla bağlantısı var mı?
Kesinlikle var. En temelinde Endüstri ve Örgüt Psikolojisi dediğimiz alt disiplin bireylerin örgüt içindeki süreçleri üzerine çalışmakta. Baktığımız zaman yine “birey” üzerinden bir yola çıkış söz konusu. Klinik psikoloji öğretileri olan psikolojik testlerin, kişilik testlerinin bireysel görüşmelerde, iş görüşmelerinde kullanılmasından tutun da sosyal psikoloji öğretilerinin kurumu, topluluğu inceleme konusundaki önemine kadar psikolojinin tüm öğretileriyle, tüm alanları ile iç içe çalışıyoruz.
Bu konuda net bir bilgi elde etmek oldukça güç. Sorulan soruların da bir standardı bulunmamakta. Programın akademik kadrosu tarafından genellikle temel psikoloji bilimleri ve endüstri ve örgüt psikolojisi temel çalışma alanları üzerine sorular sorulmaktadır.
Bu alanla ilgili yanlış bilinenler nelerdir?
En temeli, yukarıda da bahsettiğimiz, tek çalışma alanının İnsan Kaynakları Departmanı olduğunun düşünülmesi. Yine bununla birlikte, mezun olur olmaz Endüstri Psikoloğu olarak şirketlerde çalışılmaya başlanabileceği, yanlış olmasa da eksik bilgiler arasında.
Klinik Psikoloji mi Endüstri ve Örgüt Psikolojisi mi?
Birbirinden farklı alt disiplinler. Birebir karşılaştırmanın çok doğru olmadığını düşünüyorum. İlgi alanlarımız, çalışma motivasyonlarımız, yaşam beklentilerimize göre iki alt disiplinin de incelenmesi, araştırılması ve bu bağlamda tercih edilmesi gerektiğini düşünüyorum.
Endüstri ve Örgüt Psikolojisinde Kendimizi Nasıl Geliştirebiliriz Neler Yapmamızı Önerirsiniz?
Kurumsal hayata olabildiğine erken adım atmayı öneririm. Örgütlerle çalışılacağı için, örgüt dinamiklerini, işletme dinamiklerini gözlemleyebilmek çok kıymetli, staj olur, mezuniyet sonrası yukarıda saydığımız alanlarda iş hayatına başlangıç olur, bir şekilde kurumsal hayata ve işletmelere dahil olunması gerektiğini düşünüyorum. Bununla birlikte alan okumaları çok kıymetli.
Endüstri ve Örgüt Psikolojisinde Güncel Olarak Takip Edebileceğimiz Makaleler, Dergiler Önerebilir Misiniz?
Prof. Dr. Pınat Tınaz ve Prof. Dr. Canan Sümer hocalarımızın alan özelinde çok kıymetli çalışmaları, makaleleri mevcut. Bununla birlikte Doç Dr. Şafak Gündüz hocamızın, İş Yerinde Yaşanan Sendromlar isimli kitabını incelemenizi öneririm.
Yüksek Lisans Yapmak İsteyenlere Önerileriniz:
Öncelikle tabii ki, seçilecek olan programın iyi incelenmesini, akademik kadrosunun, ders programının detaylarıyla incelenip sonrasında karar verilmesini öneririm. İş hayatı networklerinin genişletilmesi, iş hayatının tam ortasında bir alan olduğumuz için çok kıymetli. Henüz gelişmekte ve duyulmakta olan bir alan olduğu için de Yurt dışında ki uygulama alanları, çalışma metotları hakkında araştırmalar, mümkünse gözlemler yapmak alana ilişkin inovasyon alanı yaratma konusunda oldukça kıymetli olduğunu düşünüyorum.
